Мелетинский Е. Эдда и ранние формы эпоса

ОГЛАВЛЕНИЕ

Приложение

I. ПОВТОРЫ

а) Повторение начала в дидактических строфах "Речей высокого".

Háv 8 и 9 начинается почти теми же словами Hinn (sá) er saell

Háv 10-11 начинаются стихом:

Byrði betri berrat madr brauto at,

eim sé manvit mikit

Háv 24 и 25 начинаются стихом:

ósnotr maðr hyggr sér alla vera

viðhlaeiendr vini

Háv 36 и 37 начинаются стихом:

Bú er betra, þótt litit sé,

halr er heima hverr

Háv 42 и 43.

Vin sinom scal maðr vinr vera

Háv 54, 55, 56:

Medalsnotr scyli manna hverr,

aeva til snotr sé

Háv 58 и 59 начинаются тем же кратким стихом:

ár scal risa

б) Инициальные повторы в гномических строфах. Каждая строфа начинается одинаково, словами þat kann ec it (числительное), в Háv 148-162.

В дидактических строфах в "Речах Сигрдривы" также ряд строф начинается одними и теми же словами и сопровождается перечислением:

þat raeð ec þer it (fyrsta, annat... ellipta) (Sd 22, 23, 24, 26, 28, 29, 31, 33, 35, 37).

runar þú scalt Kunna (nema, gorva)... ef þú vill hafa (vera, sia) a rista? (Sd 6, 7, 9, 11, 13)

Segðu mér Gagnraðr allz þú a golfi vill

þins um freista frama? (Vm 11, 13, 15, 17)

Затем вопросы задает Один. Семь раз он начинает вопрос с определенной формулы:

Segðu mér iþ eina (anna… и т. д.) ef þitoeði dugir

" " " " oc þú Vafðruðnir vitir (Vra 20, 22)

" " " " allz þik svinnan Kveða ос þú Vafðruðnir vitir (Vm 24, 30, 32, 34, 36)

" " " " allz þik fróðan Kveða oc þú Vafðruðnir vitir (Vm 26)

" " " " allz þú tiva rok oll Vafðruðnir vitir (Vm 38, 42)

Последним (шести вопросам Одина предшествует формула:

Fiölð ec for fiölð ec frestaðac

fiölð ec reynda regin (Vm 44, 46, 48, 50, 52, 54)

Segðu mér þat, Alviss – óll of röc fira

voromc, dvergr, at vitir (Alv 9, 11, 13, 15, 17, 19, 21, 23, 25, 27, 29, 31, 33)

þegiattu völva! þik vil ec fregna,

unz allkunna, vil ec enn vita (Bdr 8, 10, 12)

Вёльва завершает свои ответы повторяющейся формулой:

"Nauðug, sagðac, nú mun ec þegia" (Bdr 7, 9, 11)

Ср. в "Песне о Хюндле":

alt er þat aett þin, Ottar heimsci (Hdl. 16, 17, 20, 21, 23, 24, 26, 27, 29)

varðar at viti svá, viltu enn lengra? (Hdl 17, 18)

Mart segióm þér oc munom fleira,

vöromz, at viti svá, viltu enn fleira? (Hdl 31, 34, 36, 39)

в) Троичные (и более) повторы в льёдахатте:

Litila sanda, litila saeva

litil er ged guma (Háv 53)

sumr er af sonom saell

sumr af fraenðom, sumr af fé oerno,

sumr af vercom vel (Háv 69)

Deyr fé deyia froendr,

deyr siálfr it sama (Háv 76, 77)

Fiöld ec for fiöld ec freistaða

fiöld ec reynda regin (Vm 3)

lengi ec svaf, lengi ec sofnud var

löng ero lyða lae (Sd 2)

Heill dagr! Heilir dags synir

heil nótt oc nipt (Sd 3)

Heilir aesir! Heilir aesynior!

Heill sia in fiölnýta fold (Sd 4)

þaer of réd, þaer of reist,

þaer um hugði Hroptr (Sd 13)

г) Почти полные повторы с различием грамматических позиций:

Háva höllo at Háva höllo i (Háv 1119-10)

heilir hildar til

heilir hildi frá (Háv 1566-7)

gambantein at geta

gambantein ec gat (Skm 323-4)

д) Повторы анафорического типа:

Aegis becci á

Aegis drecca at (Grm 456-7)

Эти два стиха напоминают по своей структуре Háv 1119-10, но повтор второго слова заменен вариацией.

Kranga Kosta laus

Kranga Kosta vön (Skm 305-6)

Reiðr er þer, Oðinn

Reiðr er þer ásabragr (Skm 331-2)

heiri iötnar, heiri grimþursar (Skm 341-2)

hvé ec fyrbyð, hvé ec fyrirbana (Skm 345-6)

oc scollir með scram

oc váfir með vilmögom (Háv 13411-12)

Здесь анафора дополняется повтором með в середине стиха.

sá ec ос þagðac, sá ec ос hugðac (Háv 1114-5)

sinna heim hama

sinna heim huga (Háv 1556-7)

á þic Hrimnir hari, á þic hotvetna stari (Skm 283-4)

sumar á vettrimom, sumará valböstom (Sd 64-5)

sumom at bana, sumom atbölstöfom (Sd 304-5)

þat ero bókrúnar, þat erobiargrúnar (Sd 191-2)

seið hon, hvars hon kunni, seið hon hug leikinn (Vsp 225-6)

þaer lög lögðo, þaer lif kuro (Vsp 209-20)

hvat er með ásom, hvat er með alfom! (Vsp 481-2)

Quad ec fyr ásom, qvad ec fyr ása sonom (Ls 641-2)

Ec vaetr hánom vinna Kunnac

Ec vaetr hánom vinna máttac (Vkv 417-8)

At scips borði oc at scialdar rönd,

at mars boegi oc at maekis egg (Vkv 333-6)

Здесь формула клятвы, хотя и в тексте героической песни сохраняет четкую симметрию и анафорический повтор, как это типично для ритуально-магической и гномико-дидактической поэзии.

þat ero bókrúnar, þat erobiargrúnar (Sd 191-2)

þaer ro með ásom, þaer ro með álfom

sumar með visom vönom,

sumar hafa menzcir mean (Sd 185-8)

opt er gott, öat er gamlir qveða:

Opt ór scörpom belg scilin orð Koma (Háv 1345-8)

hrincto mic at broeðrom oc at brynioðom

hrincto mic at öllom haufuðniðiom (Gðr 111 55-7)

Komið einir tveir Komið annars dags! (Vkv 221-2)

Kell mic i haufuð. Köld ero mér rað þin (Vkv 31)

fiölð a ec meiðma, fiöld á ecmenia (þrk 235-6)

е) Повторы эпифорического типа

sparkar átto vér konor... ef oss at spöcom yrði

horscar átto vér konor, ef oss hollar vaeri (Hrbl 182-3)

all þorf ýta sonom

óþorf iötna sonom (Háv 1643-4)

Dvalinn dvergom fyrir

Asvidr iötnom fyrir (Háv 1433-4)

urig fiöll yfir

þyria þióð yfir (Skm 103-4)

rict gól Oddrún, ramt gól Oddrun (Od 75-6)

Речь идет о произнесении нараспев заклинаний. Это объясняет, как и в других случаях, внутристрофическяя повтор со строгим параллелизмом в героической песне.

ж) Сочетание анафоры с эпифорой (весьма характерный тип)

um skoðaz skyli

um scygnaz skyli (Háv 13-4)

mioc stóra stafi

mioc stinna stafi (Háv 1423-4)

manna glaum mani manna nyt mani (Skm 347-8)

maer, af þinom munom,

maer, at minom munom (Skm 359-10)

з) Повтор средней части длинной строки:

hvat hánom vaeri vinnasoemst

eða hánom vaeri vinna bezt (Sg 137-10)

Здесь в обеих строках в первом коротком стихе – эпифора, а во втором – анафора, но так как повтор продолжается, переходит из первого короткого стиха во второй, то в целом повтор занимает среднюю часть длинного стиха. Как и в других приведенных выше примерах повторов в героических песнях, – строгость повтора в сочетании с параллелизмом во многом объясняется близостью стихов по содержанию мифолого-гномико-дидактической традицииречь идет о том, что "подобает" (нравоучение, для которого имеется соответствующая универсальная формула).

Приведенный пример фактически содержит повтор в середине двух параллельных длинных стихов. Нечто аналогичное находим в известном месте из "Прорицания вёльвы" (в сочетании с неточной эпифорой).

sól þatné vissi, hvar honsáli átti,

stiórnor þat né visso, hvar paer staði átto,

mani þat né vissi, hvat hann megins atti (Vsp 55-10)

Этот тройной повтор фактически распадается на два параллелизма (первый; солнце – звезды, их место (жилище) – второй: солнце – месяц, жилище – сила).

fann ec húsguma hvergi in betra,

enn husfreyio hvergi verri (Gðr I 105-8)

unz fyr útan Kom ása garða

oc fyr innan Kom iötna heima (þrk 53-6)

greyiom sinom gullbönd snøri

oc mörom sinom mön iafnaði (þrk 63-6)

senn boro aesir allir á þingi

oc asynior allar á máli (þrk 141-4, cp. Bdr 1)

и) Повтор слова в середине двух коротких стихов:

scegg nam at hrista, scör nam at dýia (þrk 13-4)

Fót nam at hroera, fiolð nam at spialla (Br 131-2)

Foetr sér þú þina, hondom sér þú þinom (Hm 247-8)

к) Повторы с несовпадением места повторяемого элемента в стихе:

Hjalp heitir eitt, enn þat þer hiálþa mun

við söcom oc sorgom oc sútom gorvöllom (Háv 1464-7)

veit ec, at ec hecc vingdameidi á (Háv 1381-2)

Ganga seal, scala gestr vera

ey i einom stad (Háv 351-2)

В последнем примере scal первой строки и scala второй стоят рядом, хотя формально относятся к различным коротким стихам. Но в ряде случаев слово повторяется сразу в пределах одного короткого стиха.

Vin sinom scal maðr vim vera

oc gialda giöf við giöf;

hlátr við hlátri scyli höldar taca,

enn lausung við lygi (Háv 42)

В этой строфе ряд повторов, но новым для нас типом является giöf vidgiöf, hlátr vid hlátri (и с синонимической вариацией lausung við lygi. Сама конструкция, в свою очередь, повторяется трижды (третий раз – вариативно).

К этому же разделу относятся:

siálfr siálfom mér (Háv 1385)

ord mér orði orðz leitaði

verc mér af verki verks leitaði (Háv 1414-7)

Обе строчки составляют параллельную конструкцию (так же как в стр. 42):

þic mom morni (Skm 315)

Hrafn qvað at hrafni – sat á hám meiði (HH 155-6)

(cp. hrafn at meiði halt Kallaði (Br 53)

Этот пример из героической песни, так как же и другие из таких же песен, примыкает к "мифологической" стилистике в силу своего содержания (в данном случае – пророчество вещих птиц).

л) Подхват

Mér hefirSigurðr selda eiða

eiða selda alla logna (Br 2)

samir eigi ocrslict atvinna,

sverði rofnasvarna eiða

eiða svarna unnar trygðir (Sg 17)

sacna ec isessi oci saeingo

mins málvinar, valda megir Giúca;

valda megir Giúca mino bölvi

oc systir sinnar sárom gráti (Gðr I 20)

unz mic Giúki gulli reifði,

gulli reifði, gaf Sigurdi (Gðr II 1)

Hverr vildi mér hnossir velia

hnossir velia oc hugat maela (Gðr II 20)

ср. полуподхват (с заменой синонимом) hrafna gialla– örno gialla (Gðr II 84-5)

II. ПАРАЛЛЕЛИЗМЫ

А. Синонимический параллелизм

1) Gattir allar, áðr gangi fram

um scoðaz scyli,

um scygnaz scyli (Háv 11-4)

2) Rúnar munt þú finna ос ráðna stafi

mioc stóra stafi,

mioc stinna stafi (Háv 1421-4)

(след. строка – то же самое)

3) Ráðomc þér Loddfafnir, at þú rað nemir

nióta mundo, ef þú nemr

þér muno goð, ef þú getr (Háv 1121-4)

(см. об этой обрамляющей формуле в разделе о повторах).

4) Ср. þó sé þér góð, et þú getr

nytef þú nemr

þorfet þú þigr (Háv 1627-9)

5) Betra er óbedit enn sé ofblotið,

ey sér til gildis giöf;

betra er ósent, en sé ofsóit (Háv 1451-5)

6) Reiðr er þér Oðinn

Reiðr er þér asabragr (Skm 331-2)

7) á þic Hrimnir hari, á þic hotvetna stari (Skm 283-4)

8) Heyri iötnar, heyrihrimþursar

synir Suttunga, sialfir ásliðar

9) hvé ec fyrbýð, hvé ec fyrirbanna

10) manna glaum mani,

manna nyt mani (Skm 34)

В этой строфе три синонимических параллелизма, один тройной (поскольку "сыны Суттунга" – это, так же как "ётуны" и "турсы", является обозначанием великанов) и два двойных. Кроме того упоминание самих асов вводит первые четыре коротких стиха в разряд перечисления.

11) fyrþessom eggiomhnigr sá inn aldniiötunn,

verðr þinn feigir faðir (Skm 254-6)

12) eino doegri mér var aldr um scapaðr

oc alt lit um lagið (Skm 134-6)

13) öllom ásom þat scal inn koma,

Aegis becci á

Aegis drecca at (Grm 456-7)

14) hvat þú fyrst mant, eða fremst um veizt (Vm 344-5)

15) Nú lattu forna niðia talða

oc upp bornar aettir manna: (Hdl 111-4)

16) hvers fregnit mic, hvi freistið min (Vsp 285-6)

17) þaer lög lögdo þaer lif Kuro (Vsp 209-10)

18) fiölð á ec meiðma, fiölð á ec menia (þrk 235-6)

19) Sveinn! oc sveinn! hveriom ertu sveini um borinn

hverra ertu manna mögr? (Fm1-3)

20) ec vaetr hánom vinna Kunnac

ec vaetr hánom vinna máttac (Vkv 417-8)

21) rict gól Oddrún, ramt gól Oddrún (Od 75-6)

22) þriá vissa ec elda, þriá vissa ec arna (Ghv 101-7)

23) lengi hvarfaðac, lengi hugir deilduz

aðr ec of fraegac fólcvörð at gram (Gðr II 6)

(Этот параллелизм стоит на грани "вариативности").

24) Crátandi Grímildr greip við orði,

er burom sínom bölva vaetti

oc mögom sinom meina stórra (Gðr II 321-6)

25) Gecc ec grátandi við Grana raeða,

úrughlýra ió frá ec spialla;

hnipnaði Grani þa, drap í gras hölði (Gðr II 51-6)

Второй параллелизм приближается к "эпической вариации"

26) vara langt at þvi, heldr valitit (Gðr III 185-6)

27) Hitt qvað þá Hróðrglöð, stoð uf hlédom

mefingr maelti við mög þenna: (Hm 221-4)

28) см. также Vkv337-10 в разделе "перечислений" (т. к. Vkv331-6 – перечисление)

Б. Аналогический параллелизм

а) Вариативный:

1) ос scollirmeð scram

ос váfir með vilmögon (Háv 13411-12)

2) saec oc þagðac, sá ec oc hugðac (Háv 1114-5)

ec sva vinnc at þeir villir fara

sinna heim hama

sinna heim huga (Háv 1554-7)

3) Mál er at þylia þular stóli á

urðar brunni at (Háv 1111-3)

4) orð mér af orði orðs leitaði

verc mér af verki vercs leitaði (Háv 1414-7)

5) vin sinom seal maðr vinr vera

oc gialda giöf vid giöf

hlatr við hlatri scyli höldar taca

enn lausung við lygi (Háv 421-6)

6) háva höllo at háva hölloi (Háv 1119-10)

7) opt er gott, þat er gamlir qveða

opt ór scörpom belg scilin orð Koma (Háv 1345-6)

8) Til hrimþursa hallar þú scalt hverian dag

Kranga Kosta laus

Kranga Kosta vön (Skm 305-6)

9) horfa heimi ór, snugga heliar til (Skm 273-4)

10) þitt geð gripi

þic morn morni (Skm 314-5)

11) úrig fiöll yfir

þyria þiód yfir (Skm 103-4)

12) heilir aesir, heilir aesynior (Sd 411-2)

13) öflgan oc aldinn, ás Kunningan,

ramman oc röscvan, Rig stiganda (Rþ 15-6)

Этот параллелизм очень близок к "эпической вариации".

14) seið bon, hvars hon Kunni seið hon hug leikinn (Vsp 225-6)

15) hvat er með ásom, hvat er með álfom (Vsp 481-2)

16) þar saug Nidhoggr nái framgengna

sleit vargr vera... (Vsp 397-9)

17) fiöld veit hon froeða, fram sá ec lengra (Vsp 44 и др.)

18) hverr man heipt Heði hefnd at vinna

eða Baldrs bana á bal vega? (Bdr 105-8)

19) fraeg vóro folcvíg, þau er framir gerdo,

hvarfla þotto hans verc með himins scautom (Hdl 145-8)

20) sparkar átto ver konor, ef oss at spöcom yrði

horskar átto ver konor, ef oss hollar vaeri (Hrbl 181-4)

21) Qvað ec fyr ásom, qvað ec fyr ása sonom (Ls 64)

21a) Senn vóro aesir allir á þingi

oc ásynior allar á máli (þrk 141-4; Bdr 1)

22) þrymr sat a haugi, þursa drottin,

greyiom sinom gullbönd snøri

oc mörom sinom mön iafnadi (þrk 6)

23) scegg nam at hrista, scör nam at dyia,

réð Iarðar burr um at þreifaz (þrk 15-8)

24) illt er með ásom, illt er með álfom (þrk 75-6)

25) þó mynda ec gefa þér, þótt ór gullo vaeri

oc þó selia at vaeri ór silfri (þrk 41-4)

(в сущности очень близко к синонимическому параллелизму).

26) opt sitianda sögor um fallaz

oc liggiandi lygi um bellir (þrk 105-8)

27) snemma Kallaði seggr á annan

broðir a brodur... (Vkv 231-3)

28) vaki ec á valt vilia lauss,

sofna ec minnzt sizt mina sonо dauða

29) Kell mic i haufuð, Köld ero mér ráð þin (Vkv 311-6)

Первый параллелизм в этой строфе ближе к типу параллелизма по противоположности. Второй – вариативный, носит характер сравнения.

30) Austr screið Egil at Olrúno

en sudr Slagfiðr at Svanhvito (Vkv 47-10)

31) Scinn Niðaði sverð á linda

þat er ec hvesta, sem ec hagast Kunna,

oc ec herðac, sem mér hoegst þótti:

sá er mér fránn maekir ae fiarri borinn,

sécca ec þann Völundi til smiðio borinn (Vkv 181-10)

32) vissi sér á höndom höfgar nauðir,

enn á fótom fiötur um spenntan (Vkv 115-8)

33) erat svá maðr har, at þic af hesti taki,

né svá öflugr, at þic néðan sciöti (Vkv 375-8)

34) þann báðo fylki fraegstan verða

oc buðlunga bestan þiccia (HH I 25-8)

35) Hann galt oc gaf gull verðungo,

sparði eigi hilmir hodd blóðrecinn (HH I 95-8)

36) Hvar hefir þú, hilmir, hildi vacþa

eða gögl alin Gunnar systra? (HH II 71-4)

37) marir hristuz, stód af mönom þeira

dögg i diúpa dáli,

hagl i háva viðo (HHv 284-7)

38) þat scal gull er Gustr átti,

broeðrom tveim at bana verda

oc áðlingom átta at rógi (Rm 51-6)

39) Foetr sér þú þina, höndom sér þú þinom

Iörmunreccr, orpit i eld heitan (Hm 247-10)

40) Einstoeð em ec orðin sem ösp i holtim,

fallin at fraendom sem fura at kvisti,

vadin at vilia sem viðr at laufi (Hm 51-6)

41) Atla þottiz þú strida at Erps morði

oc at Eitils aldrlagi... (Hm 81-3)

42) þic hefir Brynhildr, böl at gørva,

heiptar hvattan harm at vinna (Br 31-4)

43) hann vissi þat vilgi gorla,

hvat hánom vaeri vinna soemst,

eða hanom vaeri vinna bezt (Sg 131-10)

(Параллелизм очень близок к синонимическому).

44) gott er at raða Rínar málmi

oc unandi auð styra

oc sitiandi saelo nióta (Sg 163-8)

45) Vitoma við á moldó menn in saelli,

meðan fiórir vér fólki ráðom

oc sá inn hunski herbaldr lifir,

né in maetri maegd á moldó,

ef ver fim sono foeddim lengi

àttom goda oexla Knaettim! (Sg 18)

46) né hann Kono Kyssa gørdi,

né, hunscr Konungr, hefia sér at armi (Sg 45-8)

47) svá sló hon svára sinni hendi,

at qváðo við Kálcar i vá

oc gullo við gaess i túni (Sg 295-8)

48) þá er mér ioðungri eigo seldi,

oc mér ioðungri aura talði (Sg 369-12)

49) Boecr vóro þinar, inar blahvito,

roðnar i vers dreyra, folgnar i valblóði (Ghv 47-10)

50) ór hausi Heiddraupnis

oc ór horni Hoddrofnis (Sd 137-10)

51) Valda megir Giúca mino bölvi

oc systir sánnar sárom gráti (Gðr I 20)

52) haddr losnaði, hlýr roðnaði

en regns dropi rann niðr um kné (Gðr I 153-9)

53) Hon sér at lifi löst ne vissi

oc at aldrlagi ekki grand (Sg 51-4)

54) Senn var á hesti hverr drengr litinn,

eh vif valnesc hafit i vagna (Gðr II 351-4)

55) Budo þeir Atla bauga rauða

oc broeðr mínom boetr ósmár,

bauð bann enn við mér bú fimtán,

hliðfarm Grana, ef hann hafa vildi. (Od 21)

56) Seinat er nú systir at samna Niflungom

langt et at leita lýða sinnis til

of rosmofiöll Rínar, recca óneissa (AKv 17)

(Третья строка – эпическая вариация к первым двум).

57) Ymrvarð á becciom, afkarr söngr virða,

gnýr und guðvefiom, gréto born Húna (AKv 381-4)

58) Ulfr mun ráða arfi Niflunga,

gamlir granverðir, ef Gunnars missir,

birnir blacfiallir bíta preftönnom,

gamna greystóði, ef Gunnar né kømrad (AKv 111-8)

б) Перечисление

1-2) Óðinn með ásom, enn fyr álfom Dáinn,

Dvalinn dvergom fyrir,

Asviðr iötnom fyrir,

ec reist sialfr sumar

3) veiztu, hvé rista scal, veiztu, hvé ráða scal?

veiztu, hvé fá scal, veiztu, live freista scal?

veiztu, hvé biðia scal, veiztu, hvé blota scal?

veiztu, hvé senda scal, veiztu, hve sóa scal?

(Háv 143-144)

Последние два стиха варьируют предшествующий, так как sendа и sóa так же как и blota – приносить жертву; возможно, речь идет о трех этапах жертвоприношения.

4-5) þа erobócrúnar, þat ero biargrúnar

ос allar olrúnar

ос maetar meginrúnar (Sd 191-4).

6-7) þaer ro með ásom, þaer ro með álfon

sumar med visom vönom

sumar hafa menzcir menn. (Sd 155-8)

8-9) þaer of réð, þaer of reist,

þaer um hugdi Hroptr,

af þeim legi, er lekið hafði

ór hausi Heiddrauþnis

oc ór horni Hoddrofnis. (Sd 134-10)

Последние два стиха представляют собой образец, "вариативного" параллелизма (см. № 50).

10-11) Heill dagr, heilir dags synir

heil nótt oc nipt (Sd 31-3)

12) oc rista á bialti hiörs,

sumar á véttrimom, sumar á valböstom (Sd 63-7)

13) Songr oc öl hefr seggiom verit

mörgom at möðtrega

sumom at bana, sumom at bölstöforn. (Sd 304-5)

14) sól þat né vissi hvar hon sali átti,

stiörnor þat né visso, hvar þaer stadi átto,

máni þat né vissi, hvat hann megins átti.(Vsp 55-10)

15-16) onð þau né átto, oð þau né höfdo,

lá né laeti né lito doða;

önd gaf Óðinn óð gaf Hoenir,

lá gaf Loðurr, oc lito goða (Vsp 181-8)

17) var ec snivin sniovi oc slegin regni

oc drifiri döggr dauð var ec lengi (Bdr 55-8)

18) Eiða scaltu mér aðr alla vinna,

at scips borði oc at scialdar rönd

at mars boegi oc at maekis egg,

at þú qveliat qván Völundar

né brúði minni at bana verðir (Vkv 331-10)

Последние два длинных стиха – образец синонимического параллелизма – № 28.

19) Hringr er i hialti hugr er i miðio,

ógn er i oddi, þeim er eiga getr (HHv 91-4)

20) Sumir ulf sviðo, sumir orm sniðo

sumir Gothormi af gero deildo (Br 41-4)

21) Hon fretti at þvi, hverr fara vildi,

vig at söðla, vagn at beita,

hesti riða hauci fleygia,

örom at sciota af ýboga (Gðr II 185-12)

22) vér siau daga svalt land riðom

en aðra siau unnir kniðom

en ina þriðio siau þurt land stigom (Gðr II 355-10)

23) hrincto mic at broeðrom oc at brynioðom

hrincto mic at öllom haufuðniðiom (Gðr III 55-7)

в) Параллелизм по противоположности:

1) heilirhildar til

heilir hildi frá (Háv 156-7)

2) Nú ero Háva mál qveðin, Háva höllo i

allþörf ýta sonom,

oþörf iötna sonom.

3) heill, sá er qvað, heill sá er Kann! (Háv 1641-6)

4) Opt in betri bilar

þá er in verri vegr (Háv 1257-8)

5) Oeðri dryccio fá þú aldregi,

maer, .af þinom munom

maer, at minom munom (Skm 357-10)

6) Fló þá Loki, fiaðrhamr dunði,

Unz fyr útan Kom ása garða

oc fyr innan Kom iötna heima (þrk 53-6)

7) segðu mér or helio ec man or heimi (Bdr 63-4)

8) Hlaeiandi Völundr hófz á lopti

en okátr Niðuðr sat þá eptir (Vkv 381-4)

9) oc þeir af tóco, oc þeir á léto (Vkv 81-2)

10) þar fell Sörli at salar gafli

enn Hamdir hné at húsbaki (Hm 31)

11) fann ec húsguma hvergi in betra,

enn húsfreyio hvergi verri (Gðr I 105-8)

"ОБЩИЕ МЕСТА"

а) Вопрос об имени отчестве и ответ

(Hrbl) Hverr er sá sveinn sveina er stendr fyr sundit handan? (1)

Hverr er sá karl karla er kallar um váginn? (2)

Harbarðr ec heiti hylc um nafn sialðan (10)

(Alv) Hvat erþat fira, hví ertu svá fölr um nasar,

vartu í nótt með ná? (2)

Alviss ec heiti, bý ec fyr iörð néðan

á ec undir steini stáð; (3)

(Vm) Hvat er þat manna, er i mínom sal (7)

verþomk orði á?

Gagnraðr ec heiti nú emc af göngo kominn (8)

þyrstr til þinna sala;

(Rm) Hvat er þat fisca, er renn flóði? (1)

Andvari ec heiti, Óinn hét min faðir (2)

Hverir riða þar Raevils hestom

hávar unnir, haf glymianda? (16)

(Fm) Sveinn! ok sveinn! hveriom ertu sveini um borinn (1)

hverra ertu manna mögr? (1)

Gofuct dýr ec heiti enn ec gengit hefc

inn modurlausi mögr:

föður ec ácca sem fira synir

geng ec ae einn saman. (2)

Sigurðr ec heiti, Sigmunðr hét min faðir,

er hefc þic vapnom vegit (4)

Hverr þic hvatti, hvi hvettiaz lézt

mino fiörvi at fara? (5)

(Sd) "Hvat beit brynio, hvi brá ec svefni?

hverr feldi af mér föllar nauðir?" (1)

"Sigmundar burr, sleit fyr scömmo

hrafns hraelundir hiörr Sigurðar" (2)

(Grp) "Hverr byggir hér borgir þessar,

hvat þann þióðkonung þegnar nefna?"

Gripir heitir gumna stióri,

Sá er fastri raeðr foldo oc þegnam? (1)

(Bdr) "Hvat er manna þat mér ókunnra (5)

Vegtamr еc heiti, sonr em ec Valtams (6)

(HHv) Hvé þic heitir (qvað Hrimgerðr) halr in ámátki (14)

Atli ec heiti... (15)

Hvé þú heitir hála nágraðug?

hefndu þinn, fála födur!" (16)

Hrimgerðr ec heiti, Hati het min faðir (17)

б) Вопрос о третьем лице (стража и вождь):

Hverir ro holðar i Hatafirði?

Sciölðom et tialdat á scipom yðrom; ... (12)

Helga hann heitir, ...

(HH II) Hverir láta flióta fley við bacca,

hvar hermegir, heima eigoð? (5)

Hamall laetr flióta fley við bacca... (6)

Hverr er sciöldungr, sá er scipom styrir... (19)

Hér má Höðbroddr Helga Kenna,

flótta trauðan, i flota miðiom... (20)

в) Близнечные семантические пары

1) aesir– alfar (асы – альвы)

asa ос affa (Ls 2, Ls 13, Skm 7, Háv 159); asom oc alfom (Grm 4)

В параллельных коротких стихах:

Odinn med ásom, enn fyr alfom Dáinn (Háv 143)

afl gól hann ásom, enn alfom frama (Háv 160)

Hvat er med ásom, hvat er med alfom (Vsp 48, þr 7)

þaer ro med ásom, þaer ro med alfom (Sd 18)

2) aesir – ása synir (асы – сыны асов)

Hvat er þat álfa né ása sona (Skm 17)

Qvað ec fyr ásom, qvað ec fyr ása sonom (Ls 64)

3) björg – brim (горы – море)

björg oc brim (Grm 38)

sem biörg eða brim (HH I 28)

4) fé – fjór (имущество – жизнь)

fé oc fiörvi (Fm 26)

fé eða fiör hafa (Háv 58)

5) geð – gaman (благорасположение – любовное наслаждение)

geð hennar alt oc gaman (Háv 99)

hafa geð alt oc gaman (Háv 161)

oc hafda ec geð þeira alt oc gaman (Hrbl 18)

6) horgr – hof (капища – алтари)

hofom oc horgom (Vm 38)

horg ok hof (Vsp 7)

7) hönd – höfuð (рука – голова)

þvá hendr oc höfuð (Sd 34)

hendroc haufuð (Sg 23)

в параллельных стихах:

hond um þvaer ne hofuð kembir (Bdr 11)

8) jörð – uphiminn (земля – небо)

в параллельных стихах:

iörð fann; aeva né upphiminn (Vsp 3)

er eigi veit iardar hvergi

né uphimins: áss er stolinn hamri (þrk2)

iörð dúsaði oc uphiminn (Od 17)

hvaðan iörð um Kom eða uphiminn (Vm 20, ср.: Vm 21)

9) land – lögr (суша – вода)

um lönd oc um log (Hdl 24)

á landi oc á legi (HHv 29, á landi oc a vatni)

10) loptok lögr (воздух – вода)

alt lopt oc lögr (Skm 6)

of lopt oc um lög (HH I 21)

11) marr – maekir (конь – меч)

mar oc maeki (Ls 12)

в параллельных стихах:

minn veit ec mar beztan, enn maeki hvassastan (Akv 7)

12) mey... né manns Kona (девушка, и мужняя жена)

mey né mannz Kono (Háv 163)

в параллельных стихах:

mey hann né groetir né mannz kono (Ls 37)

mey þú teygiat né mannz kono (Sd 32)

13) mey (maer) – mögr (девушка – юноша)

mey oc mögg saman (Vm 33)

maer oc mögr (Od 8)

14) Oerr– ørviti (безумный – сумасшедший)

в параллельных стихах:

Oerrertu, Loki, oc ørviti (Ls 21, Ls 29)

[ср.: ölr ertu Loki, svá at þú ørviti (Ls 47)]

oerr ertu, systir, oc ervita (HH II 34)

oer ertu, Oddrún, oc ørvita (Od 11)

.

Ваш комментарий о книге
Обратно в раздел литературоведение